Is Biologisch Beter - De Voordelen & Nadelen Bio Voeding

Biologisch voedsel is de afgelopen twee decennia enorm populair geworden, waarbij Amerikaanse consumenten alleen al in 2020 maar liefst $56 miljard uitgeven aan biologische producten, een stijging van bijna 13% ten opzichte van het voorgaande jaar. De aanhoudende groei van de vraag suggereert dat mensen biologisch voedsel als veiliger, gezonder en smaakvoller beschouwen dan conventioneel geteelde alternatieven. Bovendien erkennen veel mensen de milieuvoordelen van biologische landbouwpraktijken en de positieve impact op dierenwelzijn. Om de verschillen tussen biologisch en niet-biologisch voedsel beter te begrijpen, inclusief hun nutriëntengehalte en effecten op de menselijke gezondheid, gaan we hier wat dieper op in. In een wereld vol met talloze voedselkeuzes valt het concept van biologisch voedsel op, wat vragen oproept over de werkelijke waarde en de toegevoegde kosten. Ga met ons mee op een boeiende reis terwijl we het mysterie van wat is biologisch eten en de betekenis ervan onderzoeken.

Wat is biologisch voedsel?

Laten we bij het begin beginnen, wat maakt voedsel biologisch voedsel? Het ministerie van Landbouw en Plattelandszaken (DEFRA) (in de VS) stelt dat: 'Biologisch voedsel het product is van een landbouwsysteem dat het gebruik van kunstmatige meststoffen en pesticiden vermijdt; groeiregulatoren en veevoederadditieven. Doorstraling en het gebruik van genetisch gemodificeerde organismen (ggo's) of producten geproduceerd met of door ggo's zijn in het algemeen verboden door de biologische wetgeving. Biologische landbouw is een systeembenadering van productie die werkt aan een ecologisch, sociaal en economisch duurzame productie. In plaats daarvan zijn de landbouwsystemen afhankelijk van gewaswisseling, dierlijke en plantaardige mest, onkruid met de hand verwijderen en biologische plaagbestrijding'.

Wat zijn de Nederlandse Standaarden voor Biologisch?

In Nederland zijn de standaarden voor biologische producten vastgelegd in de wet- en regelgeving. Het belangrijkste orgaan dat verantwoordelijk is voor de regelgeving en controle van biologische producten in Nederland is Skal Biocontrole. Skal is een onafhankelijke organisatie die toezicht houdt op de biologische sector.

De Nederlandse standaarden voor biologische producten omvatten verschillende aspecten, waaronder:

1. Biologische landbouwpraktijken: Biologische boeren moeten voldoen aan specifieke normen en regels met betrekking tot het gebruik van kunstmest, bestrijdingsmiddelen en genetisch gemodificeerde organismen (GGO's). Ze moeten ook zorgen voor een goede bodemkwaliteit en biodiversiteit.

2. Dierenwelzijn: Voor biologische dierlijke producten gelden strengere regels voor dierenwelzijn. Biologische veehouders moeten zorgen voor een goede leefomgeving voor hun dieren, inclusief vrije uitloop en voldoende ruimte om natuurlijk gedrag te vertonen. Het gebruik van groeibevorderaars en preventieve antibiotica is verboden.

3. Voeding en diervoeding: Biologische producten moeten voldoen aan specifieke eisen met betrekking tot de samenstelling en herkomst van ingrediënten. Genetisch gemodificeerde ingrediënten zijn niet toegestaan in biologische producten.

4. Traceerbaarheid en controle: Biologische producenten moeten een gedegen administratie bijhouden om de traceerbaarheid van producten te waarborgen. Skal voert regelmatige controles uit om te controleren of biologische bedrijven voldoen aan de geldende normen.

Het Nederlandse biologische keurmerk is herkenbaar aan het groene-bladlogo. Als een product het groene-bladlogo draagt, voldoet het aan de Nederlandse biologische standaarden en is het gecertificeerd door Skal Biocontrole.

Wat is biologische landbouw

Biologische landbouw is een vorm van landbouw die zich richt op het produceren van voedsel en andere landbouwproducten op een duurzame en milieuvriendelijke manier. Het legt de nadruk op het behoud van natuurlijke hulpbronnen, het minimaliseren van schadelijke effecten op het milieu en het bevorderen van het welzijn van dieren. In de biologische landbouw worden synthetische chemicaliën, zoals kunstmest en pesticiden, zoveel mogelijk vermeden. In plaats daarvan worden natuurlijke methoden en processen gebruikt om de gezondheid van bodem, planten en dieren te bevorderen. Dit omvat onder andere het gebruik van organische meststoffen, het bevorderen van biodiversiteit, het roteren van gewassen en het beheren van plagen op een natuurlijke manier. Biologische landbouw streeft ernaar om een evenwichtige relatie tussen mens, dier, plant en milieu te respecteren, met het oog op zowel de huidige als toekomstige generaties. Het biedt consumenten de mogelijkheid om voedsel te kiezen dat is geproduceerd met respect voor de natuur en met aandacht voor kwaliteit en smaak.

Wat is Biologisch Vlees

Biologisch vlees is vlees dat afkomstig is van dieren die zijn gehouden volgens specifieke biologische normen en praktijken. Deze normen omvatten strenge regels met betrekking tot dierenwelzijn, voeding en landbouwmethoden. Biologische veehouders zorgen ervoor dat hun dieren een natuurlijke leefomgeving hebben met voldoende ruimte om vrij rond te bewegen en natuurlijk gedrag te vertonen. Ze hebben toegang tot buitenruimtes waar ze kunnen grazen of scharrelen. Daarnaast is het gebruik van groeibevorderaars en preventieve antibiotica verboden in de biologische veehouderij.

Biologisch veevoer is een essentieel onderdeel van de biologische vleesproductie. Het voer dat aan de dieren wordt gegeven, moet grotendeels biologisch zijn en vrij zijn van genetisch gemodificeerde ingrediënten. Hierdoor wordt de natuurlijke voeding van de dieren nagebootst en wordt het gebruik van kunstmatige additieven en chemische stoffen geminimaliseerd.

Het doel van biologisch vlees is om een duurzame en verantwoorde vleesproductie te bevorderen, waarbij rekening wordt gehouden met dierenwelzijn, milieu en gezondheid. Biologisch vlees wordt geproduceerd met respect voor natuurlijke processen en het behoud van biodiversiteit. Het is herkenbaar aan het biologische keurmerk, zoals het groene-bladlogo in Nederland, dat aangeeft dat het vlees voldoet aan de strikte normen en controles van een erkende certificeringsinstantie zoals Skal Biocontrole.

Wat is Biologische Melk

Biologische melk is melk afkomstig van koeien die worden gehouden volgens strikte biologische normen. Deze normen hebben betrekking op zowel de voeding van de koeien als de manier waarop ze worden gehouden. Biologische melkveebedrijven moeten bijvoorbeeld biologisch voer gebruiken dat vrij is van kunstmatige meststoffen en pesticiden. Bovendien moeten de koeien toegang hebben tot weilanden waar ze vrij kunnen grazen en waar geen chemische bestrijdingsmiddelen worden gebruikt.

Bij biologische melkproductie is het welzijn van de koeien van groot belang. Ze moeten voldoende ruimte hebben om vrij rond te bewegen en hun natuurlijke gedrag te vertonen. Het gebruik van groeihormonen en preventieve antibiotica is verboden in de biologische veehouderij. Als een koe ziek wordt, moeten biologische veehouders eerst proberen de koe op een natuurlijke manier te genezen voordat ze eventueel medicijnen gebruiken.

Deze strenge biologische normen resulteren in melk van hoge kwaliteit. Biologische melk bevat vaak hogere niveaus van bepaalde voedingsstoffen, zoals omega-3-vetzuren, vitamine E en carotenoïden, in vergelijking met conventionele melk. Bovendien wordt er bij de productie van biologische melk rekening gehouden met het milieu en de biodiversiteit, aangezien het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest tot een minimum wordt beperkt.

Consumenten die voor biologische melk kiezen, doen dit vaak vanwege de zekerheid dat de melk afkomstig is van koeien die op een diervriendelijke manier worden gehouden en dat er geen synthetische stoffen in de melk zijn gebruikt. Door te kiezen voor biologische melk dragen consumenten ook bij aan duurzamere landbouwpraktijken en het behoud van de natuurlijke omgeving.

Voordelen van biologisch voedsel

Biologische producten zijn geweldig, niet alleen voor je lichaam, maar ook vanwege de impact die je biologische voedingskeuzes hebben op het milieu. Lees hier alles over de voordelen van biologische voeding op het gebied van pesticidengebruik, water- en bodemverontreiniging, voedingswaarde, etc.

Pesticiden

Het gebruik van pesticiden, inclusief het gebruik van insecticiden, herbiciden en fungiciden, wordt veel gebruikt in de landbouw. Er is echter een groeiende publieke bezorgdheid vanwege de impact die het kan hebben op de menselijke gezondheid.

Een zeer algemeen bekend bestrijdingsmiddel is glyfosaat (Roundup). Dit pesticide is als veilig bestempeld door het Amerikaanse Environmental Protection Agency. Het is echter bekend dat glyfosaat zich ophoopt in de voedselketen. Dit betekent dat dit bestrijdingsmiddel in de bodem blijft en kan worden opgenomen door het volgende gewas dat op hetzelfde veld wordt verbouwd. Als de boer weer glyfosaat op dit nieuwe gewas toedient, krijgt het gewas juist een hogere dosis binnen dan aanvankelijk werd gedacht, waardoor er mogelijk veel meer residuen van bestrijdingsmiddelen op het gewas terecht kunnen komen. In de tussentijd heeft het IARC (Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek) glyfosaat aangemerkt als kankerverwekkend uit groep 2A (waarschijnlijk kankerverwekkend voor de mens) terwijl dit bestrijdingsmiddel nog steeds wordt gebruikt op niet-biologische gewassen.

Om de mogelijke negatieve effecten hiervan op ons lichaam te voorkomen, kunnen we kiezen voor biologisch geproduceerde gewassen. Want een van de grootste verschillen tussen biologische en niet-biologische voeding is het aantal gebruikte pesticiden. In biologische voeding worden 94-100% minder pesticiden gebruikt in vergelijking met niet-biologische voeding. Dit betekent dat er minder bestrijdingsmiddelen op het veld worden gebruikt en dat er na de oogst minder bestrijdingsmiddelresten op het voedsel achterblijven.

Zoals eerder vermeld, krijgt reguliere (niet-biologische) voeding vaak veel bestrijdingsmiddelen binnen tijdens de teelt. Hierdoor kunnen er veel restanten op het gewas achterblijven. Dus als je niet-biologische verse producten koopt (aangezien de biologische versie niet beschikbaar is), was dan al je voedsel voor consumptie om de inname van pesticiden en de mogelijke impact die dit op je gezondheid kan hebben te voorkomen.

Bodem

Een ander groot voordeel is dat de biologische voedselproductie ervoor zorgt dat de bodem niet wordt aangetast door de behandeling die de boer het veld heeft gegeven. Ook al heeft het gewas dat op een veld is geteeld biologisch goedgekeurde bestrijdingsmiddelen gekregen, bij biologische gewassen weet je zeker dat het veld volgend jaar een andere behandeling krijgt. Dit komt omdat gewaswisseling een van de vereisten is van biologische landbouw. Dit betekent dat elke teeltcyclus (meestal een jaar) een nieuw gewas op dat veld moet worden verbouwd. Dit betekent ook dat de gebruikte biologische bestrijdingsmiddelen en meststoffen elk jaar verschillen omdat elk gewas andere eisen stelt. Doordat schadelijke bestrijdingsmiddelen op biologische velden verboden zijn, is de algehele bodemkwaliteit beter. Dit leidt tot een grotere biodiversiteit in deze bodems en er is minder bodemerosie.

Dit laatste is een groot probleem in conventionele velden. Dit komt omdat elk jaar hetzelfde gewas wordt verbouwd en het veld keer op keer dezelfde chemicaliën ontvangt. Dit samen met een zeer hoge irrigatiegraad, zorgt ervoor dat de bodem langzaam aan het verslechteren is. Door het hoge waterverbruik worden alle voedingsstoffen en mineralen die van nature in de bodem aanwezig zijn, weggespoeld, waardoor zowel verzilting als erosie van de bodem ontstaat. Dit betekent dat de grond uiteindelijk volledig uitgeput is van voedingsstoffen en mineralen en niet meer bruikbaar is voor de teelt.

Water

Als je kiest voor biologische producten, zorgt je er niet alleen voor dat de grond in topconditie blijft, ook het water rond het gebied waar het gewas wordt verbouwd, blijft in uitstekende conditie. Dit komt omdat een biologische boer moet letten op de wateroutput van zijn boerderij. De boer moet ervoor zorgen dat het water dat op het veld wordt toegediend geen schade toebrengt aan het milieu en dit wordt streng gecontroleerd om er zeker van te zijn dat dit inderdaad het geval is.

Dode zones

Voor conventionele landbouw is overmatig watergebruik een groot probleem. Het water dat wordt gebruikt om niet-biologische velden te irrigeren, bevat grote hoeveelheden stikstof- en fosformeststoffen. Deze chemicaliën kunnen het nabijgelegen waterleven ernstig aantasten. Dit komt omdat algen van zowel stikstof als fosfor houden. Dit klinkt in eerste instantie niet slecht, maar wanneer deze algen in een meer blijven groeien en gedijen, kunnen ze de hele waterbron volledig overnemen. De vissen die in deze wateren leven zullen uiteindelijk stikken door gebrek aan zuurstof omdat de algen de hele aanvoer hebben geblokkeerd. Dit wordt ook wel een aquatische dode zone genoemd

Geen GGO's

Traditionele veredeling

Het gebruik van genetisch gemodificeerde producten is niet toegestaan ​​in de biologische landbouw, daarom vertrouwt biologische landbouw uitsluitend op traditionele veredeling om het gewas te verbeteren. Dit betekent dat als de boer een bepaalde eigenschap wil toevoegen aan het gewas dat hij momenteel gebruikt, hij dit ras moet kruisen met het gewas dat de eigenschap heeft waar hij interesse in heeft. Wanneer dit gewas wordt gekruist, worden de gegenereerde zaden opnieuw gezaaid en worden de planten die het meest lijken op het oorspronkelijke gewas van de boer, maar ook deze nieuwe eigenschap hebben waarin hij geïnteresseerd is, opnieuw geselecteerd en gekruist. Dit proces herhaalt zich meerdere keren om weer het oorspronkelijke gewas te krijgen met de extra eigenschap van het andere gewas. Dit kost veel tijd (soms meer dan 10 jaar) maar er komt geen biotechnologie bij kijken zoals genetische manipulatie.

Genetische manipulatie

In de traditionele landbouw zijn biotechnologie en het creëren van GGO's toegestaan. Met genetische manipulatie is het doel vergelijkbaar, een nieuwe eigenschap toevoegen aan het huidige gewas, maar het proces is veel sneller. Bij genetische manipulatie wordt een eigenschap van een plant geïsoleerd en in een andere plant geplaatst om een ​​genetisch gemodificeerde plant (het GGO) te creëren. Dit is een zeer snel proces maar wordt door verschillen in wetgeving nog niet wereldwijd toegepast voor voedselproductie. Het is toegestaan ​​in de VS, maar niet in de EU.

Voedingswaarde

Volgens velen is biologische voeding gezonder maar is dit wel echt zo? Voor veel mensen is het de reden om voor biologisch voedsel te kiezen. Onderzoek laat echter verschillende uitkomsten zien als het gaat om deze gedachte.

De American Academy of Pediatrics beoordeelde de literatuur over biologisch voedsel in 2001. Ze ontdekten dat “huidig ​​bewijs geen enkele claim bevestigd van volledige voedingsvoordelen of tekorten van het eten van biologisch in vergelijking met conventioneel geteeld voedsel, en er zijn geen goed onderbouwde studies bij mensen die direct gezondheidsvoordelen of ziektebescherming aantonen als gevolg van het consumeren van een biologisch dieet”. Dus volgens de American Academy of Pediatrics zijn er geen gezondheidsvoordelen van het eten van biologisch voedsel.

Terwijl uit ander onderzoek bleek dat biologisch gecertificeerd voedsel een hoger mineraalgehalte heeft. Zowel magnesium als ijzer zijn significant hoger in biologische voeding. Biologische producten bevatten ook meer antioxiderende micronutriënten zoals fenolen en salicylzuur in vergelijking met niet-biologisch voedsel, wat betekent dat biologisch voedsel beter is voor je lichaam omdat het een hoger gehalte aan voedingsstoffen heeft.

Het onderzoek verschilt dus over dit onderwerp en ik denk dat er meer onderzoek nodig is om tot een gefundeerde conclusie te komen. Tot die tijd raad ik af om voor biologisch voedsel te kiezen alleen omdat het een hogere voedingswaarde heeft. Kies ervoor omdat het beter is voor het milieu.

Opbrengst

Velen denken dat de opbrengst van biologische landbouw lager is in vergelijking met de opbrengst van conventionele landbouw. Dit is inderdaad het geval wanneer een boer onlangs is overgestapt van conventioneel naar biologisch produceren. Onderzoek heeft echter aangetoond dat er na een aantal jaren biologische landbouw op een veld geen opbrengstkloof meer is tussen de twee landbouwsystemen. Dit komt omdat in een biologische akker na verloop van tijd de bodem verandert en de in de bodem aanwezige voedingsstoffen veel efficiënter worden gebruikt door planten in de biologische landbouw. Dit verhoogt de opbrengst voor biologische landbouw en verkleint het verschil tussen opbrengst voor biologische landbouw en conventionele landbouw.

Dierlijke producten

Tot nu toe heb ik me voornamelijk bezig gehouden met biologisch geproduceerde planten/gewassen, maar voor dierlijke producten is het verschil tussen biologische en niet-biologisch geproduceerde van dieren afgeleide producten ook aanzienlijk.

Producten afgeleid van biologisch geteelde dieren hebben een hoger gehalte aan eiwitten en meervoudig onverzadigde vetzuren. Dit komt door een verschil in voerregimes tussen conventionele en biologische zuivelproductie. Naast een verbeterde voedingswaarde leven biologisch geteelde dieren in omstandigheden waarin de dieren veel vriendelijker worden behandeld. Enkele van de vele aspecten van biologische veehouderij zijn; ze moeten buiten vrij kunnen rondlopen ('zero-grazing, waarbij koeien binnen worden gehouden en gemaaid gras of ander voer zoals soja krijgen, is volgens biologische normen verboden). Ze moeten toegang hebben tot voldoende ruimte om hun natuurlijke diergedrag te uiten, wat stress en ziekte vermindert. Ze kunnen alleen grazen en foerageren op natuurlijke, biologische grassen en andere biologisch geteelde gewassen. Deze mogen alleen worden behandeld met natuurlijke meststoffen, aangezien synthetische bestrijdingsmiddelen aan strenge beperkingen onderhevig zijn. Dit zorgt ervoor dat de dieren deze giftige chemicaliën niet binnenkrijgen en gezondere producten kunnen produceren. En, belangrijker nog, biologisch geteelde dieren krijgen geen antibiotica.

Nadelen van biologisch voedsel

Over het algemeen heeft biologisch voedsel veel voordelen, maar er zijn ook een paar nadelen van biologisch voedsel die ik wil noemen.

Kosten

Biologische voeding is duurder. Dat valt niet te ontkennen. Soms zijn biologische producten meer dan twee keer zo duur, waardoor dit soort voedsel onbereikbaar is voor mensen met een kleiner budget. Dit heeft verschillende redenen.

Biologische producten worden niet agressief behandeld met herbiciden om onkruid van het veld te verwijderen. In plaats daarvan wordt onkruid met de hand verwijderd. Dit is een zeer arbeidsintensief proces en omdat mankracht erg duur is, verhoogt dit de prijs van biologisch voedsel.

Een andere reden voor de gestegen kosten is dat biologische producten niet met dezelfde machines kunnen worden geoogst en op dezelfde plaats kunnen worden opgeslagen als conventionele producten om kruisbesmetting te voorkomen. Dit verhoogt de kosten voor ruimte en arbeid voor de boer en dus de kosten voor de consument die moet betalen voor het product.

Biologisch gefokte dieren hebben meer ruimte en duurdere biologische voeding nodig. Ze zijn ook langer op de boerderij (tijd is geld) omdat ze geen groeihormonen krijgen om hun groei te versnellen, wat de kosten voor de boer en dus ook voor de consument verhoogt.

Bacteriën besmetting

Biologische landbouw gebruikt geen synthetische meststoffen, maar vertrouwt in plaats daarvan op natuurlijke meststoffen zoals koeienmest. Dit verhoogt het potentiële risico op besmetting met bacteriën zoals E.coli. Onderzoek heeft aangetoond dat boeren die verse mest gebruiken 19 keer meer E-Coli op hun producten hebben dan boeren die mest gebruikten die meer dan een jaar oud is. Uit ander onderzoek bleek ook dat 5,2% van de totale biologische monsters die zijn onderzocht een hogere hoeveelheid E-Coli bevat dan is toegestaan ​​door de supermarkt

Kortere houdbaarheid

Een groot nadeel van biologische groenten en fruit is dat ze een kortere houdbaarheid hebben. Ze bederven sneller in vergelijking met conventionele groente en fruit omdat ze niet worden behandeld met wassen en andere conserveermiddelen om ze langer vers te houden. Dit betekent een toename van het oogstverlies voor de boer, die ze moeten compenseren door de prijs voor hun product te verhogen.

Is Biologisch Eten Beter?

Er is veel discussie over de vraag of biologisch eten gezonder is dan niet-biologisch eten. Hoewel er nog steeds onderzoek gaande is, zijn er enkele potentiële voordelen verbonden aan het consumeren van biologisch voedsel. Biologische producten worden geteeld zonder het gebruik van synthetische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, en er worden geen genetisch gemodificeerde organismen (GGO's) gebruikt. Dit kan betekenen dat biologisch voedsel minder residuen van bestrijdingsmiddelen bevat, wat voordelig kan zijn voor mensen die gevoelig zijn voor chemische stoffen. Bovendien kan biologische veeteelt resulteren in vlees en zuivelproducten met een hoger gehalte aan bepaalde voedingsstoffen, zoals omega-3-vetzuren. Biologische landbouw kan ook bijdragen aan het behoud van de bodemkwaliteit en biodiversiteit. Het is echter belangrijk op te merken dat er geen overtuigend bewijs is dat biologisch eten aantoonbaar gezonder is dan niet-biologisch eten op basis van voedingsstoffen alleen. Het is altijd een persoonlijke keuze en het is aan te raden om een gevarieerd dieet te volgen dat rijk is aan verse, onbewerkte voedingsmiddelen, ongeacht of ze biologisch zijn of niet.

Is Biologisch eten Beter?

De vraag of biologisch eten beter is, is onderwerp van veel discussie en kan afhankelijk zijn van verschillende factoren. Biologisch eten wordt vaak geprezen vanwege verschillende potentiële voordelen. Ten eerste worden biologische gewassen geteeld zonder het gebruik van synthetische pesticiden en kunstmest, waardoor er minder residuen van deze stoffen op het voedsel achterblijven. Dit kan gunstig zijn voor de gezondheid, vooral bij langdurige blootstelling aan pesticiden. Ten tweede verbiedt de biologische landbouw het gebruik van genetisch gemodificeerde organismen (GGO's), wat sommige consumenten als een positief aspect zien. Daarnaast worden biologische dieren gehouden onder striktere welzijnsnormen, met vrije uitloop en een dieet zonder antibiotica en groeibevorderaars. Deze factoren kunnen leiden tot een verbetering van de kwaliteit van het vlees en de dierenwelzijnsomstandigheden. Bovendien kan biologische landbouw positieve gevolgen hebben voor het milieu, zoals het behoud van biodiversiteit en de bescherming van de bodemkwaliteit. Het is echter belangrijk op te merken dat wetenschappelijk bewijs voor de gezondheidsvoordelen van biologisch voedsel gemengd is, en dat er nog debat bestaat over de algehele superioriteit ervan ten opzichte van conventioneel geteeld voedsel. Uiteindelijk is de keuze voor biologisch eten een persoonlijke beslissing die afhangt van individuele waarden, gezondheidsdoelen en budgettaire overwegingen.

Biologische voeding biedt ongetwijfeld tal van voordelen, zoals een verminderde blootstelling aan pesticiden en mogelijk een hoger gehalte aan voedingsstoffen. Het is echter essentieel om deze voordelen af te wegen tegen de hogere kosten en beperkte beschikbaarheid. Door geïnformeerde keuzes te maken over wat we consumeren - of het nu gaat om conventioneel of biologisch voedsel - kunnen we onze gezondheid prioriteren, duurzame landbouw ondersteunen en bijdragen aan een bewustere en veerkrachtigere voedselvoorziening. Uiteindelijk helpt het vinden van een balans tussen de voor- en nadelen ons om doordachte beslissingen te nemen die in lijn zijn met onze waarden en welzijn.